آستان قدس رضوی و موقوفه محراب خان

پیش از سال 1303ق. مبتلایان به جذام که برای استشفا و ارتزاق به مشهد می‌آمدند، چون محلی برای سکونت نداشتند، در اطراف حرم مطهر و داخل شهر پراکنده بودند. از این‌رو، میرزا عبدالوهاب آصف‌الدوله شیرازی، حاکم وقت خراسان و متولی‌باشی آستان قدس رضوی (1301-1303ق.) ضمن جمع‌آوری جذامیان، آنان را در بخشی از اراضی شادکن از موقوفات آستان قدس رضوی به نام قلعۀ محراب‌خان اسکان داد. پس از آن، محمد ولی‌خان اسدی در دورۀ نیابت تولیت خود (1305-1314ش) مجموعه‌ای مجهز به درمانگاه و آشپزخانه برای آنان ساخت. آستان قدس رضوی در سال 1335ش، پس از اقدامات تکمیلی دیگر، جذام‌خانه را با تمام متعلقاتش به بهداری استان خراسان واگذار کرد که آسایشگاه محراب‌خان نامیده شد. مؤلّف گرامی در این پژوهش با تکیه بر دو هزار برگ سند موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی و تحقیقات میدانی به شرح چگونگی شکل‌گیری جذام‌خانه و وضعیت جذامیان پرداخته و به خوبی از عهده آن برآمده است.