فقه و اصول

پیشینه علم اصول فقه به سال‌های عصر حضور شکافنده علوم، حضرت امام محمد باقر (ع) یعنی حدود سال صد هجری باز می‌گردد. این دانش را امام محمد باقر (ع) با طرح مباحثی مانند اوامر و نواهی، عام و خاص، نسخ، تعارض اخبار و اصول عملیه برای نخستین بار بنیان نهاد. پس از امام محمدباقر (ع) نیز حضرت امام جعفر صادق (ع) مباحث افزون‌تری را در این علم به شاگردان خود تعلیم داد. نخستین کسی که مباحثی از علم اصول فقه را به طور جداگانه نگاشته، هشام بن حکم شاگرد امام صادق (ع) است. شرافت و اهمیّت اصول فقه، فقیهان و اصولیان سترگ و اندیشمندان فرزانه بسیاری را بر آن داشت تا از همان سال‌های نخست عصر حضور به موازات دانش فقه به آن بپردازند و با کوشش فراوان در طول سالیان متمادی مباحث اصولی مختلفی را بررسی کنند. به گونه ای که این علم در عصر علامه حلی به اوج خود رسید. نویسنده در کتاب حاضر نظرات اصولی علامه را به طور مبسوط بررسی کرده است.

کتاب «الفقه الفهرستی» از حجه الاسلام و المسلمین مهدی خدّامیان آرانی، عنوان اثری است که می‌کوشد اثبات کند بهره‌گیری از دانش فهرست (کتاب‌شناسی)، به عنوان راهی برای اثبات حجیت احادیث، در پیچ و خم تعارض احادیث، راه روشنی را برای مجتهد باز می‌کند.

کتاب حاضر در چهار فصل و یک خاتمه، سبک‌ها، روش‌ها و الگوهای آموزش دروس خارج را معرفی کرده است. فصل نخست در مبادی و شامل مباحثی است که به عنوان پیش نیاز بحث اصلی باید به آن ها پرداخته شود. فصل دوم، بیانگر تعریف مکتب و روش، تعریف درس خارج و پیش نیازهای آن و تاریخ پیدایش دروس خارج همراه با آسیب شناسی آن است که با عنوان «فایده‌های مکتب یا روش‌شناسی» به تفصیل در این فصل به آن ها پرداخته شده است. در فصل سوم با عنوان «شیوه‌های تدریس»، به انواع روش‌های آموزش اشاره گردیده است و فصل چهارم با عنوان «الگوهای تدریس عالمان»، در بردارنده الگوهایی از کیفیت تدریس برخی از علماء می‌باشد. بخش پایانی و اساسی کتاب را «خاتمه» تشکیل می‌دهد. مؤلف در این بخش، راهکاری مناسب برای روش تدریس دروس خارج و تقریر نویسی ارائه داده و طرح دوره آماده سازی برای اجتهاد را مطرح کرده و اثرات و فواید آن را بیان کرده است.

آیا آنچه‌ در برخی‌ از متون‌ شرعی‌ به‌ نام‌ «حیله‌» آمده‌ و امروزه‌ در میان‌ مردم‌ نیز رواج‌ دارد، بندها و تبصره‌هایی‌ است‌ که‌ نقض‌ کننده‌ روح‌ قانون‌ و ناسازگار با فلسفه‌ تشریع‌ هست‌ یا خیر؟ این‌ کتاب‌ بر آن‌ است‌ تا به‌ این‌ پرسشها پاسخ‌ دهد و حیله‌های‌ ناروا و حیله‌های‌ جایز را از همدیگر باز شناساند و در بستر جستاری‌ فقهی‌ «حیله‌های‌شرعی‌ ناسازگار با فلسفه‌ فقه‌» را معرفی‌ کند.

«فقه سیاسی» عنوان یکی از دروس رشته «علوم سیاسی» در مقطع کارشناسی ارشد است. مفاهیم و کلیاتِ مرتبط با فقه سیاسی، تاریخ و ادوار فقه سیاسی امامیه، قواعد فقه سیاسی، پاره­ای از مسائل فقه سیاسی، نظام سیاسی و دولت، حکومت جائر و چگونگی تعامل با آن، حقوق و وظایف شهروندی، حقوق اقلیت­های دینی و مذهبی، منابع مالی دولت اسلامی، نظارت بر دولت اسلامی، فرمانبرداری و نافرمانی مدنی، و اصول و قواعد سیاست خارجی مجموعه مباحث این اثر آموزشی را تشکیل می­دهد. به­دلیل سطح متفاوت دانشجویان این درس و علاقه­مندان این­گونه مباحث، مطالب در دو سطح طراحی شده است؛ متن دروس برای سطح متوسطِ طلاب و دانشجویان؛ و پاره­ای «مستندات قرآنی، روایی و فقهی» در پاورقی و «گلچینی از متون معتبر فقه سیاسی» در بخش پیوست­ها، برای استادان محترم و علاقه­مندان به پیگیری این­گونه مباحث، در پایان هر درس، منابعی نیز «برای مطالعه بیشتر» معرفی شده است.

این کتاب کامل ترین شرحی است که بر کتاب ارشاد الاذهان علاّمه حلی نوشته شده است. لازم به ذکر است که این شرح به اتمام نرسیده و فقط مشتمل بر کتاب طهارت تا پایان حج می باشد ولی شرحی است متین و پرفایده و متضمن بر مباحث مهم اصولی، فقهی و لغوی.

این کتاب کامل ترین شرحی است که بر کتاب ارشاد الاذهان علاّمه حلی نوشته شده است. لازم به ذکر است که این شرح به اتمام نرسیده و فقط مشتمل بر کتاب طهارت تا پایان حج می باشد ولی شرحی است متین و پرفایده و متضمن بر مباحث مهم اصولی، فقهی و لغوی.

این کتاب کامل ترین شرحی است که بر کتاب ارشاد الاذهان علاّمه حلی نوشته شده است. لازم به ذکر است که این شرح به اتمام نرسیده و فقط مشتمل بر کتاب طهارت تا پایان حج می باشد ولی شرحی است متین و پرفایده و متضمن بر مباحث مهم اصولی، فقهی و لغوی.

این کتاب حاصل فکر جمع زیادی از فقهای شیعه در زمینه کسب و تجارت و مسائل خیار می باشد. نویسنده در این کتاب پس از ذکر هفت قسم از اقسام خیار، مهم ترین مسائل تجارت و آرای جمعی از فقها را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.

امر به معروف و نهی از منکر از مسائلی است که در حال حاضر دچار پیچیدگی‌ها و غموض فراوان شده، به‌گونه‌ای که نظرها و دیدگاه‌های گوناگون و گاه متعارضی دربارۀ آن ارائه شده است. گروهی معتقدند باید پرونده آن بسته شود و گروه دیگر بر این باورند که باید به‌شدت آن را اجرا و مراقبت کرد. به همین دلیل، لازم است تا با بررسی فقهی این فریضه، آن را در بستر اجتهادی نوین قرار داد و قرائت جدیدی از آن را ارائه کرد؛ قرائتی که هم بتواند پاسخ‌گوی نیازهای انسان معاصر باشد و هم ارتباط خود را با منابع فقه به‌گونه‌ای روشمند حفظ کند. این کتاب، بازخوانی فریضه‌ امر به معروف و نهی از منکر، مطابق چارچوب فقه اسلامی است. در این بازخوانی علاوه بر تأکید بر اصل این فریضه، با عرصه‌های متفاوت و متنوع آن آشنا خواهیم شد و نیز نقدهای بسیاری را در رابطه با جوانب اجرایی و حتی علمی آن مشاهده خواهیم کرد.

این کتاب از آثار گرانسنگی است که در موضوع قضا نگاشته آمده و شیخآقا بزرگ تهرانی آن را چنین وصف میکند: «این کتاب بنا بر تمام اقوال کسانی که آنها را درک کردهایم از جواهر، دقیقتر و استوارتر است». بر اهل اجتهاد و تحقیق پوشیده نیست که نگارش چنین موضوعی، به پژوهشهای بسیار نیازمند است، و این کتاب نتیجۀ تلاش علمی و چکیدۀ آموزه‌هایی است که عقول فقهای شیعه در مسائل این کتاب بدان رسیده است، و گروه فقه بنیاد پژوهشهای اسلامی به تصحیح و تحقیق آن همّت گمارده است.